TÜRK HUKUKUNDA CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ VE BİLİNMESİ GEREKENLER

TÜRK HUKUKUNDA CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ VE BİLİNMESİ GEREKENLER

 

Toplumumuzun genel yargıları dikkate alındığında “toplumsal cinsiyet” dayatması ve tabular da düşünüldüğünde cinsiyet değişikliğinin konuşulması, dile getirilmesi, yakınlara, iş arkadaşlarına ve aileye bu fikrin söylenmesi ve en önemli kişinin kendi hayatını değiştirecek bu kararı vermesinin her biri, bir dizi psikolojik süreç içermektedir.

Uzun yıllar üzerinde konuşulması dahi sorunlar yaratan bu husus, günümüzde, üreme sağlığı, toplumsal cinsiyet gibi eğitimleri almış ve kavramlar konusunda hassas ve mümkünse sağlık hukuku alanında uzman bir hukukçunun desteği ve iyi bir hastanenin gözetiminde nihayete başarıyla erdirilen bir süreç olmaktadır.

Buradaki en önemli süreç kişilerin kendi hissettikleri ve istedikleri cinsiyette yaşayabilmelerine olanak tanınması ve bu konuda yeterli olmasa da yasal düzenlemelerin olmasıdır.

Türk Medeni Kanununun “Kişisel Durum Sicili” başlıklı bölümü içerisinde yer alan “Cinsiyet Değişikliği”ni konu alan 40. Maddesi, cinsiyet değişikliği isteyen kişiler için referans olmaktadır.

Buna göre, cinsiyet değişikliği isteyen kişiler için bazı yasal zorunluluklar bulunmaktadır;

  • 18 Yaşını Doldurmuş Olmak
  • Evli Olmamak
  • Transseksüel yapıda olup cinsiyet değişikliği açısından ruhsal açıdan zorunluluğu bulunmak

Ve bu durumlara ek olarak mahkemenin de bu işlemlere izin vermesi gerekmektedir.

Daha önceden, madde hükmünde yer alan ve 20/3/2018 tarihli ve 30366 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 29/11/2017 tarihli ve E.: 2017/130, K.: 2017/165 sayılı Kararı ile, bu maddenin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “…ve üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu…” ibaresi iptal edilmiştir.

İptal edilmesi sevindirici bir gelişme olup, hükmün önceki halinde pratikte çok büyük sıkıntılar çıktığını ve birçok kişinin hükme uygun rapor alamadığını ve yıllarca istemedikleri bedende yaşamak zorunda olduklarını biliyoruz. Uygulamada yasa hükmünün güncelliğini takip etmeyen hukukçu ve sağlıkçıların olduğunu bilmekle birlikte bu durumun uzman kişilerin talepleriyle şekilleneceğini de ayrıca belirtmek gerekiyor.

DAVA NEREDE AÇILIR ve SÜREÇ NASIL İŞLER?

Cinsiyet değişikliği için açılması gereken dava nüfus müdürlüğüne açılmakta ve Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Öncelikle mahkemeden alınacak izin için bir dava açılır ve tıbbi süreç işletilir, tıbbi süreç ve ilgili ameliyatlar ile hormon tedavisi bittikten sonra alınan rapor üzerine Türk Medeni Kanunu madde 40/2; “Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbî yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir.” Hükmü gereğince cinsiyet değişikliğinin sicile işlenmesi için talepte bulunulur.

Uygulamada terditli olarak ilk mahkemeden, isim ve soyisim değişikliğine ilişkin de talepte bulunulabilmekte ve cinsiyet değişikliği sağlandıktan sonra bu konuda da mahkemeden bir karar alınabilmektedir.

Diğer yönden cinsiyet değişikliği sağlandıktan sonra da ayrıca bir dava ile isim-soyisim değişikliğine ilişkin dava açılabilmektedir.

CİNSEL KİMLİK KONSEYİ NEDİR? DENİZLİ’DE VAR MIDIR?

Mahkemeden alınan izin üzerine hastanede başlaması gereken süreçte “cinsel kimlik konseyi” adı verilen ve cinsiyet değişikliği hususunda tam teşekküllü bir hastanelerde olan bu konseyler hali hazırda Türkiye’de yaklaşık 5 hastanede bulunmaktadır.

Cinsel Kimlik Konseyinde; Bir Psikiyatr, Bir Plastik Cerrah, Bir Kadın Doğum Uzmanı, Bir Ürolog ve Genetik Uzmanı, Bir Endokrinolog ve Bir De Hukukçu Yer Almaktadır. Cinsel kimlik konseyinin yer aldığı bir hastane Denizli ilinde bulunmamakla birlikte, bu ile en yakın işlemler İzmir’de gerçekleştirilmektedir. İlgili tıbbi işlemler ve tetkiklerin özellikle hormon kullanımının tamamının hekimler kontrolünde yapılmasını ısrarla tavsiye etmekteyiz. Karaborsada bulunan bazı hormonların, ilgili kişilerce arkadaş ortamlarında kullanılması, steril olmayan ve yanlış bilgilerle süre gelen süreçlerde cinsiyet değişikliği isteyen kişilerin başkaca hastalıklara enfekte olduğunu bilmekteyiz.

SGK, CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ AMELİYATINI KARŞILAR MI?

Cinsiyet değiştirme ameliyatlarını düşünerek bu sürece girmek isteyen kişilerin en çok sorduğu soru da mali kısmına ilişkin oluyor, şu aşamada SGK cinsiyet değiştirme ameliyatını kapsıyor ve bu ameliyata ilişkin maddi yükleri karşılıyor, bunun için SGK kapsamında bir sigortalılık yahut genel sağlık sigortalı olmanızı tavsiye ediyoruz. Ancak alınması gereken hormon tedavisine ilişkin masrafların kişilerce karşılanması gerekmektedir.

GEÇİCİ YAHUT ULUSLARARASI KORUMA ALTINDAKİ BİREYLERİN TÜRKİYE’DE CİNSİYET DEĞİŞTİREBİLİR Mİ?

Ülkemizde özellikle son 10 yıldır geçici koruma altında bulunan ve Suriye’nin özel durumu neticesinde ülkemize sığınmış olan milyonlarca birey bulunmaktadır. Bunun yanında yine Ortadoğu başta olmak üzere, çeşitli ülkelerden ülkemize gelmiş ve yaşamakta olan bireyler de mevcuttur. Birçok kişi, Türkiyeyi bir sığınma ülkesi görmekteyse de birçoğu da transit geçiş için kullandığı ve üçüncü bir ülkeye geçiş için kullandığı bir ülke olarak görmektedir. Başlarda diğer ülkeye geçişin hızlı olacağı düşünülmekteyse de kabulün zamana yayıldığı zamanlarda mülteciler, cinsiyet değişikliği ameliyatını ülkemizde olabilmektedir.

Yukarıda anlatmış olduğumuz tüm süreçler koruma altındaki sığınmacılar için de aynen uygulanmakta olup, yasal zorunluluk ve tıbbi sürecin birlikte yürütülmesi önemli olmaktadır.

Denizli özelinde, yüzlerce trans mültecinin bulunduğu bilinmekte olup, bireylerin kendini açığa çıkarma durumları “damgalanma”, “eşitliğe aykırılık”, “ayrımcılık” durumları düşünüldüğünde çok zor bir hal almaktadır. Bu sebeple, uzman ve aktivist bir hukukçu yardımıyla söz konusu süreçlerin ilerletilmesini hassasiyetle önermekteyiz.

Bu süreçlerde gerek psikolojik gerekse yüz yüze destek alınması açısından mülteci ve LGBTİ bireyler ile ilgili çalışan dernek ve vakıflarla çalışılmasını da ayrıca tavsiye etmekteyiz.

Hukukla ve özgürlükle dolu günler dilerim.

EA HUKUK VE DANIŞMANLIK OFİSİ
Av. Emre ALICI

06.08.2019 – Denizli

No Comments

Yorum Yap

Please enter a message.
Please enter your name.
Please enter a valid e-mail address.